غلامحسین افشردی معروف به حسن باقری (۲۵ اسفند ۱۳۳۴، تهران - ۹ بهمن ۱۳۶۱، فکه) ملقب به سقّای بسیجیانجوانترین فرماندهِ ایران در دوران جنگ ایران و عراق بود. وی بهعنوان جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه نقش مهمی در موفّقیّت نیروهای ایران در عملیاتهای فتحالمبین و رمضان و همچنین بیتالمقدس و آزادسازی خرمشهر داشت. وی در هنگام کشته شدن، سِمت قائممقامی فرماندهِ نیروی زمینی سپاه را برعهده داشت.
دوران جنگ
باشروع جنگ میان ایران و عراق، در روز ۱ مهر ۱۳۵۹، به همراه عدهای از پاسداران در هنگامی که جایگاه نیروهای عراق در خوزستان تثبیت شده بود، راهی جبهههای جنوب شد. رحیم صفوی حسن باقری را از فرماندهان نابغه سپاه ایران میداند.[۱۳] در دورانی که در جنگ حضور داشت با استفاده از تجربیاتی که در زمان خبرنگاری خود در ایران و لبنان به دست آورده بود، به جمعآوری اطلاعات، نقشهها و کالکهای عملیاتی و ضبط صدا در جبهههای ایران پرداخت و این اسناد را به گزارشهای سازمانیافته تبدیل کرد.
تأسیس واحد اطلاعات و رزمی
وی در اول مهرماه ۱۳۵۹ راهی جبهه جنوب شد و از بدو ورود اقدام به راهاندازی واحد اطلاعات رزمی کرد. او خود شخصاً بارها جهت دستیابی به اطلاعات از وضعیت دشمن به مواضع یگانهای سپاه سوم ارتش بعث نفوذ میکرد.
حسن باقری مؤسس واحد اطلاعات و عملیات سپاه است. وی از ابتدای ورودش به اهواز در پایگاه منتظران شهادت به منظور دستیابی به اطلاعات مناسب از موقعیت دشمن، به همراه عناصر اطلاعاتی، به جمعآوری نقشهها و پیاده کردن وضعیت مناطق عملیاتی روی آنها پرداخت. فعالیتهای او در این زمینه با سازماندهی عناصر اطلاعاتی و برگزاری آموزش مختصری برای آنها، منجر به راهاندازی واحد اطلاعات عملیات در ستاد عملیات جنوب گردید. این واحدها پس از گذشت حدود ۳ ماه از شروع جنگ، در تمامی محورهای جنوب (از آبادان تا دزفول) مستقر شدند.
حسن باقری، استعداد بالایی در تحلیل اطلاعات دشمن و پیش بینی حرکات احتمالی ارتش عراق، در آینده را داشت. از آن جمله پیشبینی وی در دی ماه سال ۱۳۵۹ مبنی بر حرکت ارتش عراق جهت الحاق محور شمال–جنوب منطقه سوسنگرد برای ارتباط جفیر و بستان بود که عراق در کمتر از یک هفته با نصب پلهای نظامی متعدد و تلاش گسترده این کار را انجام داد.
معاونت ستاد عملیات جنوب
حسن باقری در دی ماه ۱۳۵۹ به عنوان یکی از معاونین ستاد عملیات جنوب انتخاب شد و در شکست محاصره سوسنگرد، فرماندهی عملیات امام مهدی، فتح، ارتفاعات اللهاکبر و دهلاویه نقش مهمی داشت. این نبردها در شرایطی اجرا میشد که عملیات منظم نیروهای خودی با مشکل مواجه شده بود و اغلب بدون نتیجه میماند. پس از برکناری ابوالحسن بنیصدر و با توجه به شرایط سیاسی آن زمان در ایران، در اجرای عملیات فرمانده کل قوا شرکت داشت و پس از مجروح شدن یحیی رحیم صفوی، هدایت عملیات را به عهده گرفت.
فرماندهی محور دارخوین
حسن باقری که فرماندهی محور دارخوین و جاده ماهشهر را در عملیات ثامنالائمه به عهده داشت، در عملیات شکست حصر آبادان در طرحریزی، سازماندهی و کسب اخبار و اطلاعات دشمن نقش داشت.
معاونت فرماندهی عملیات طریقالقدس
در عملیات طریقالقدس که برای اولین بار قرارگاه مشترک بین سپاه و ارتش تشکیل گردید، او به عنوان معاونت فرماندهی کل سپاه در قرارگاه فرماندهی عملیات مشترک حضور یافت.
حسن باقری در مرحله آمادهسازی عملیات، شب هنگام طی تصادفی، مصدوم شد و به بیمارستان منتقل گردید. برادر او در این مورد میگوید:
در بیمارستان در لحظاتی که معلوم نبود زنده میماند یا خیر و با اینکه به سختی سخن میگفت میپرسید: پل سابله کارش به کجا کشید؟
با اینکه یک ماه دستور استراحت مطلق پزشکی به او داده بودند، وی پس از یک هفته بیمارستان را ترک کرد و به ستاد عملیات جنوب بازگشت
حسن باقری فرماندهی قرارگاه نصر را در زمان عملیاتهای فتحالمبین، بیتالمقدس و رمضان برعهده داشت.
عملیات فتحالمبین
با توجه به وسعت منطقه عملیاتی، قبل از شروع عملیات فتحالمبین، چهار قرارگاه برای کنترل و هدایت عملیات مشخص گردید. به دلیل حساسیت بیشتر محور شمالی منطقه، حسن باقری به عنوان فرمانده قرارگاه نصر (قرارگاه مشترک ارتش و سپاه) در این جناح انتخاب گردید. در مرحله اول عملیات فتحالمبین، قرارگاه نصر با موفقیت به تمامی اهداف تعیین شده رسید. همچنین در مرحله دوم عملیات نیز، ارتفاعات رادار (ابوصلبیخات) را تصرف کردند.
عملیات بیتالمقدس
حسن باقری طرح عملیات بیتالمقدس را برای آزادسازی خرمشهر در قرارگاه کربلا و در جمع سایر فرماندهان ارائه کرد. در این طرح قرار شد، ۴۰ تا ۵۰ هزار نیرو را از رودخانه کارون، شبانه به مواضع دشمن انتقال داده تا نقاط اصلی دشمن را به دست بگیرند. طرح این عملیات ۲۰ شبانهروز در قرارگاه کربلا با حضور فعال حسن باقری، علی صیاد شیرازی، غلامعلی رشید، محسن رضایی، یحیی رحیم صفوی و سایر فرماندهان یگانها و لشکرهای سپاه و ارتش بررسی و تصویب شد.
در جریان آزادسازی خرمشهر در عملیات بیتالمقدس، نیروهای حسن باقری در قرارگاه نصر، با محاصره دشمن و جلوگیری از پیشروی آنان در ناحیه شلمچه، زمینه محاصره و آزادسازی خرمشهر را توسط قرارگاه فتح فراهم کردند.
عملیات رمضان
در جریان عملیات رمضان که در روز ۲۳ تیر ۱۳۶۱ در منطقه عملیاتی شلمچه که شرق بصره محسوب میگردید، نیروهای تحت فرماندهی وی با عبور از تلههای انفجاری و مین، به عمق ۲۷ کیلومتری خاک عراق و به نزدیکی شهر بصره رسیدند. وی در همین سال جبهه ماندن را به سفر حج ترجیح داد.
فرماندهی قرارگاه کربلا
پس از اتمام عملیات رمضان که قرارگاه نصر به عنوان نیروی احتیاط در آن عملیات شرکت داشت وی از طرف محسن رضایی فرماندهِ وقت کل سپاه به سمت فرماندهی قرارگاه کربلا و جانشین فرماندهی کل در قرارگاههای جنوب منصوب گردید.در قرارگاه کربلا ضمن پی ریزی عملیات مسلم بن عقیل، عملیات محرم را نیز طرحریزی کرد. بعد از اتمام موفّقیّتآمیز عملیات محرم، بهعنوان جانشین فرماندهی یگان زمینی سپاه منصوب گردید.
الگوی مدیریتی
حسن باقری علاقه زیادی به کادرسازی و تربیت نیرو برای فرماندهی داشت. مهدی زینالدین از معروفترین پرورش یافتگان اوست که بعدها به فرماندهی لشکر ۱۷ علی ابن ابیطالب رسید. به عقیده محسن رضایی فرمانده سپاه ایران در زمان جنگ، موفقیت نیروهای مسلح ایران با روش توسعه تجربی حاصل شد که حسن باقری از متخصصین و مبدعین آن بود. این روش موجب تدوین نظام دفاعی شامل اندیشه دفاعی، اصول و قواعد عملیات، دکترین نظامی و اصول و قواعد رزم برای ایران گردید. این روش مبتنی بر اصول منطقی و تجارب پایه در سال اول نبرد نیروهای ایران و عراق بود، که با کمک اصول منطقی از تجارب پایه دانش دفاع انقلابی ساخته میشد. مستندسازی تجارب و مفهومسازی تجربی و توسعه دانایی محور اساسی این روش به شمار میآید.
از این فرمانده با عناوینی مانند «نابغه»، «درشت مغز»، «بسیار باهوش»، «استراتژیست»، «طراح»، «پدر جنگ در سپاه» و... نام میبرند. این القاب چنان با نام او عجین شده است که هیچگاه درباره کس دیگری اینگونه صحبت به میان نمیآید.
[ بازدید : 296 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما :
]